ئەوەی لەبارەی ستیڤن هۆکینگ-ەوە نەتزانیوە

ستیڤن هۆکینگ، زانای بلیمەتی فیزیای تیۆری بەریتانی کە بەهۆی نەخۆشیەکی دەگمەنی لەکارکەوتنی سیستمی دەماریی دووچاری لەکارکەوتنی تەواوی جەستەیی ببوو، چەندین کتێبی بڵاوکراوەی هەبوو لەسەر نهێنیەکانی گەردوون، دوێنێ چوارشەممە لەتەمەنی 76 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.

لەلایەن زۆربەی خەڵکەوە بە مەزنترین زانای زیندووی جیهان دادەنرا، هۆکینگ جگە لەوە گەردوونناس، ئەستێرەناس، بیرکاریزان و نووسەری ژمارەیەك کتێبە لەناویاندا کتێبی "کورتەیەك لەمێژووی کات" کە زیاتر لە 10 ملیۆن کۆپی لێفرۆشراوە.  

هۆکینگ و زانای بواری فیزیا رۆجەر پێنرۆز، تیۆری ڕێژەیی ئەنشتاینیان لەگەڵ تیۆری کوانتەم تێکەڵ کردبوو کە تێیدا ئەوە ڕوون دەکەنەوە شوێن و کات لەگەڵ تەقینەوە گەورەکە (بیگ بانگ) دەست پێدەکەن و لەناو کونە ڕەشەکانی گەردووندا (بلاك هۆڵس) کۆتاییان دێت.

هۆکینگ ئەوەی ئاشکراکردبوو کونە ڕەشەکان بەتەواوی ڕەش نین و وزە دەنێرنە دەرەوە و لەکۆتاییدا دیار نامێنن و لەناودەچن.

هۆکینگ لەساڵی 1963 و لەتەمەنی 21 ساڵیدا تووشی نەخۆشی کوشندەی لەکارکەوتنی سیستمی دەماری بوو، پزیشکەکان لەسەرەتادا چەند ساڵێكی کەمیان بۆ دیاریکردبوو بۆ ئەوەی بژی، بەهۆی ئەم نەخۆشیەوە، هۆکینگ بەتەواوی جەستەی لەکارکەوتو و بەدرێژایی ژیانی لەسەر کورسیەك بوو، دەیتوانی تەنیا چەند پەنجەیەکی کەمی دەستێکی بجووڵێنێت و بۆ خۆشتن و خۆگۆڕین و خواردن و تەنانەت قسەکردنیش پشتی بەکەسانی دیکە و تەکنۆلۆژیا دەبەست.
ئەو فیزیاناسە گەورەیە بەهۆی کۆمپیوتەرێکەوە دەیتوانی بەشێوەزاری ئینگلیزی- ئەمەریکی قسە بکات.

هۆکینگ لەبارەی خۆیەوە وتویەتی "هەوڵ دەدەم ژیانێکی ئاسایی بژیم و بیر لە بارودۆخی خۆم نەکەمەوە و خەم بۆ ئەو شتانە نەخۆم کە ناتوانم بیانکەم."

هەروەها لەبارەی نەخۆشیەکەیەوە هۆکینگ وتویەتی "هەستم کرد کە ئەوە زۆر نادادپەروەرانەیە- بۆچی من دەبێت ئەم نەخۆشیەم تووش ببێت. من بەختەوەربووم کە نەخۆشیەکەم بەشێوەیەکی هێواش تەشەنەی دەکرد، کە زۆرجار ئەم نەخۆشیە وانییە، بەڵام مرۆڤ پێویستە بێ هیوا نەبێت."

هۆکینگ لە بەرواری 8ی مانگی یەکی ساڵی ١٩٤٢- هاوکات لەگەڵ یادی ٣٠٠ ساڵەی کۆچی دوایی ئەستێرەناس و زانای بواری فیزیا گالێلۆ- لەئۆکسفۆرد لەدایكبووە. لەژیانیدا دوو جار هاوسەرگیری کردووە.

لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ سی ئێن ئێن لەمانگی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٠٨ هۆکینگ وتی "ئەگەر مرۆڤ بتوانێت لە ٢٠٠ ساڵی داهاتوودا لەناونەچێت و فێرببێت لە گەردووندا بژیت، ئەوە داهاتوومان گەش دەبێت".

لە بەشێک لە قسەکانی تریدا هۆکینگ وتوویەتی "لەو باوەڕەدام داهاتووی مرۆڤ دەبێت لەگەردووندا بێت، لە ١٠٠ ساڵی داهاتوودا قورسە زەوی لەکارەسات بپارێزرێت، نەك لەهەزار ساڵ و ملیۆن ساڵی داهاتوودا. پێویستە مرۆڤ هەموو هێلکەکانی نەخاتە یەك سەبەتەوە و تەنیا لەسەر یەك هەسارە بژیت."

هۆکینگ پلەی پرۆفیسۆری بیرکاری لوکاسی هەبوو لەکامبریج، کە ئیساك نیوتن لەنێوان ساڵانی ١٦٦٩ تا ساڵی ١٧٠٢ ئەو پلەیەی هەبووە.

هۆکینگ ووتویەتی ئەگەر چانسی ئەوەی هەبێت بتوانێت لەنێوان نیوتن و مارلین مۆنرۆ یەکێکیان ببینێت، ئەوە ئەو حەز دەکات ئەستێرە سینەمایەکە ببینێت.

زانا گەورەکە خاوەنی ١٢ بڕوانامەی شەرەف بووە. لەساڵی ١٩٨٢ پلەی فەرماندەی ئیمپراتۆریەتی بەریتانی پێ بەخشراوە کە ئەمەش شەرەفێکی گەورەیە بۆ هاوڵاتیەکی بەریتانی بتوانێت ئەم پلەیە بەدەست بێنێت کە یەك پلە لە خوار پلەی پاشاوەیە.

سەرەڕای ئەوەی هاوڵاتیەکی بەریتانی بووە، هۆکینگ لەساڵی ٢٠٠٩ لەلایەن باراك ئۆباما سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکاوە مەدالیای ئازادی سەرۆکایەتی ئەمەریکای پێبەخشراوە کە بەزرترین خەڵاتی شەرەفی ئەمەریکایە.